Ignacy Solarz urodził się 28 grudnia 1891 r. we wsi Ołpiny. Był działaczem społecznym, pedagogiem oraz twórcą polskiej koncepcji uniwersytetu ludowego, otwartego na nowe doświadczenia i potrzeby społeczne, na rozwój nauk i cywilizacji, na oczekiwania i aspiracje coraz to nowych pokoleń młodzieży wiejskiej. Sam po ukończeniu studiów zaangażował się do pracy w Małopolskim Towarzystwie Rolniczym, gdzie codzienne kontakty ze wsią dostarczały mu niezwykle cennych doświadczeń społecznych, bardzo ważnych dla kształtowania się jego późniejszej myśli pedagogicznej i humanistycznej. Ignacy Solarz wszedł do historii oświaty i kultury polskiej, przede wszystkim jako twórca uniwersytetu ludowego, jego najgorętszy propagator i rzecznik. Z jego imieniem łączy się idea uniwersytetów ludowych, jako wszechnicy dla młodzieży wiejskiej. Stworzył on placówkę, która odegrała w dziejach naszej kultury rolę wzorca, źródła inspiracji i doświadczenia potwierdzającego istnienie w ludzie polskim olbrzymich sił twórczych. Naczelną ideą było w uniwersytetach ludowych wprowadzić masę ludową do czynnej i głównej roli twórczej w nowej historii. Chodziło o wychowanie w masie ludowej zdolności do urzeczywistnienia dojrzałej, wysoce etycznej, zaradnej demokracji. W 1924 r. Ignacy Solarz objął kierownictwo i obowiązki nauczyciela-wychowawcy w Wiejskim Uniwersytecie Ludowym w Szycach pod Krakowem. Inicjatywę powołania tej placówki wysunął i patronował nad nią Związek Nauczycielstwa Polskiego Szkół Powszechnych. Do współpracy z Solarzem przyjechała do Szyc Zofia Michałowska, późniejsza jego małżonka. Oboje doskonale uzupełniali się w pracy wychowawczej i dydaktycznej z młodzieżą. Olbrzymią zasługą Solarza, jako współinicjatora, współtwórcy i kierownika Uniwersytetu Ludowego było to, że odrzucił koncepcję mechanicznego przeszczepienia na grunt polski wzorów duńskich, które poznał będąc wysłanym do Danii podczas swej działalności w Małopolskim Towarzystwie Rolniczym. Dokonał on twórczej adaptacji wzorów duńskich i dostosował je do warunków polskich. Przyjął on także zasadę corocznej rewizji programu kształcenia i wychowania, dostosowania go do zainteresowań, potrzeb, aspiracji i zdolności słuchaczy, unowocześnienia, włączenia do nich nowych treści wynikających z rozwoju wiedzy naukowej. Dzięki temu uniknął niebezpieczeństwa oderwania od potrzeb młodzieży oraz nienadążania za rozwojem sytuacji i potrzeb polskiej wsi. Solarz starał się stworzyć taką koncepcję ideowo- programową, metodyczną i kadrową uniwersytetu ludowego, aby był on zdolny do budzenia w lidzie wiejskim potrzeby samorealizowania się w wielkim dziele tworzenia nowej kultury, życia społecznego i cywilizacji. Duże znaczenia przykładał do kształtowania indywidualności ludzi potrafiących tworzyć oryginalne wartości, idee i rozwiązywać problemy społeczne. Uważał, że wychowanie w uniwersytecie ludowym musi uchronić młodzież przed manipulacją polityczną, przed ubezwłasnowolnieniem, przed uleganiem modzie i konserwatywnym wzorcom. Do głównych celów wychowawczych zaliczał także budzenia wewnętrznego życia duchowego. Tematyka wykładów w Uniwersytecie Ludowym obejmowała bardzo szeroki zakres zagadnień. Zagadnienia społeczno-polityczne, rolnicze, gospodarcze, cywilizacyjne, związane z kulturą wsi, problemy ruchu ludowego i spółdzielczego, zagadnienia filozofii życia społecznego i indywidualnego, kwestie światopoglądu, moralności i obyczajowości. Wykłady prowadzone przez Solarza dawały możliwość przyswojenia sobie gruntownej wiedzy, łączenia wykładów z samokształceniem kierowanym, zadawania pytań i otrzymywania odpowiedzi. Jego uniwersytet reprezentował zawsze żywe, ważne dla rozwoju osobowości młodzieży i postępu polskiej wsi-treści, idee, inicjatywy, informacje i wzorce. Zawsze służył on wielkiej sprawie postępu moralnego, nierozerwalnie związanego z postępem gospodarczym i cywilizacyjnym wsi. W ten sposób uniwersytet ludowy, kierowany przez Ignacego Solarza, był zawsze aktywnym uczestnikiem walki jaką prowadziły masy chłopskie oraz przemian, jakie dokonywały się na wsi. W roku 1928, Solarz ponownie udaje się do Danii, by porównać swoje doświadczenia wychowawcze z doświadczeniami duńskich placówek. Chciał umocnić się w przekonaniu, że wybrane przez niego koncepcje, założenia i kierunek działania Uniwersytetu Ludowego są słuszne, lub przekonać się, że wymagają one zmiany. Solarz w swojej pracy wychowawczej, głosił potrzebę upodmiotowienia młodzieży wiejskiej, uczynienia z niej ludzi zdolnych do podejmowania i racjonalnego rozwiązywania gospodarczych i kulturalnych problemów wsi, samowychowania i służenia wsi swoją wiedzą, pracą i doświadczeniem. Starał się także budzić potrzebę kulturalnego usamodzielnienia wsi, wyrwania jej z kompleksów niższości wobec miasta, kształtowania umiejętności tworzenia oryginalnych, autentycznych wartości, idei i wzorców zachowań. Bardzo ważnym celem uniwersytetu ludowego Ignacego Solarz, było w pierwszej kolejności wywołać we wsi, w jej ludziach samoświadomości, poczucia wartości, podnieść zniżoną godność, wywołać wiarę w siebie, usamodzielnić myśl i uaktywnić siły wsi. W 1931 roku, Uniwersytet Ludowy w Szycach zastał zamknięty, co wywołało niezwykle silny protest ze strony młodzieży męskiej. Już po kilku miesiącach, w oparciu o fundusze zgromadzone przez Spółdzielnię Rolniczą dla Prowadzenia Uniwersytetów Ludowych (założoną w większości przez wychowanków Uniwersytetu Ludowego), a także przez mieszkańców Gaci Przeworskiej i okolicznych wsi w 1932 roku został tam otwarty Uniwersytet Ludowy. Był to dowód zwycięstwa sił postępowych i świadectwo potrzeby funkcjonowania tego rodzaju placówki. Był to także dowód owocnej działalności wychowawczej Solarza i jego współpracowników oraz wychowanków. Funkcjonowanie Uniwersytetu Ludowego w Gaci Przeworskiej natrafiło na wiele trudności ze strony ówczesnych władz powiatowych. Dalsze prowadzenie uniwersytetu wymagało olbrzymiej odporności psychicznej, zaradności i wytrwałości, a przede wszystkim umiejętności bronienia swej placówki przed nieuzasadnionymi i tendencyjnymi atakami ze strony władz. W polskim ruchu ludowym dzieło i postać Ignacego Solarza, są z pewnością świadectwem i przykładem żarliwego zaangażowania ideowego i dojrzałości w rozumieniu i rozwiązywaniu problemów społecznych i oświatowych. Dzięki istnieniu Uniwersytetów Ludowych w Polsce w jakimś stopniu kształtowała się świadomość ideowo-moralna młodzieży chłopskiej, która była przygotowywana do roli współgospodarzy w przyszłej Polsce. Solarz stworzył placówkę, która stała się żywym świadectwem, że postęp społeczny zaczyna się najpierw w ludzkich marzeniach, wyobrażeniach i pojęciach, a swój realny wyraz znajduje w ich zaangażowaniu, w walce o sprawiedliwość, równość i wolność. Jest więc wynikiem skutecznego wychowania ideowego i moralnego. U podstaw koncepcji Uniwersytetu Ludowego Solarza, leżała zatem idea odrodzenia ludu po9lskiego przez wychowanie i oświatę, jego wydźwignięcie z bierności i inercji moralnej, obudzenie w nim wiary we własne siły i możliwości rozwojowe, uczynienie zeń pełnowartościowego współtwórcy historii narodowej i społecznej. Idea twórczej roli mas w dziejach stanowi zatem ideologiczną przesłankę, na której buduje Solarz swój projekt placówki oświatowej na wsi. Uniwersytety Ludowe miału służyć takiemu wychowaniu młodzieży wiejskiej, aby była ona zdolna współrządzić swoją zbiorowością i współodpowiadać za wyniki tego rządzenia, wyzwalać cenne inicjatywy w społeczności wiejskiej. Solarz chciał uwolnić młodzież od kompleksów niższości, od przekonania, że jest skazana na swój biedniacki los. U podstaw jego koncepcji uniwersytetu ludowego leżała zatem idea dezalienacji człowieka, wyzwolenia go z tych ograniczeń i uwarunkowań, które hamują możliwości jego rozwoju, twórczego działania i aktywności społecznej. Uniwersytet ludowy według koncepcji Solarza, miał stać się instytucją oświatową i wychowawczą przygotowującą młodzież do wejścia do kultury narodowej w charakterze czynnika ożywiającego jej rozwój. Solarz chętnie i często odwoływał się do "honornej ambicji twórczej" chłopa, do jego głębokiego pragnienia wejścia do kultury narodowej i ogólnoludzkiej w charakterze pełnowartościowego partnera, do jego umiłowania prawdy, dobra i piękna. Był głęboko przeświadczony, że czasy w których żył, wzmagały w ludziach chęci otworzenia nowych, lepszych warunków życia, odrzucenia przestarzałych struktur i ideę wyzwolenia się z okowów konserwatywnych wyobrażeń i doświadczeń. W związku z tym głosił potrzebę wprowadzenia młodzieży wiejskiej w świat kultury, postępu i rozwoju życia społecznego. |